صادرات و واردات جزء رکن های اقتصادی هر کشور بشمار میروند که از اهمیت بالایی در جهت پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور برخوردارند، زیرا این دو متغیر، پل اقتصادی کشور با جهان خارج را فراهم میکند. صادرات عاملی است که هر کشور از طریق آن، به رفع هزینه های ضروری مورد نیاز واردات میپردازد. به همین علت میتوان به وابستگی این دو معیار و لزوم برقراری تعادل میان این دو متغیر اقتصادی اشاره کرد. با توجه به تحریم های آمریکا و اروپا و پول های کلان بلوکه شده، تجارت بین الملل و حضور موثر و موفق در حوزه های آن مانند واردات، صادرات، سرمایه گذاری و جذب سرمایه گذار ، زمینه ی حضور کشورهای خارجی و ارزآوری ملی را در ایران فراهم میکند.
به منظور صادرات کالا به بازارهای جهانی و نو، تجار و بازرگانان با چالش هایی جدیدی روبه رو هستند.اولین موضوع پیش رو این است که مهمترین کالاهای صادراتی ایران چیست؟ و چه چیزی به کجا صادر شود؟ در این مقاله به بررسی مهمترین کالاهای صادراتی ایران که بیشترین حجم و ارزش صادراتی را به خود اختصاص داده اند، بپردازیم.
بررسی آمار گمرک ایران در خصوص عمده صادرات کشور
با توجه به آمار به دست آمده از بررسی میزان تجارت خارجی ایران در 4 ماه اول سال 1401، صادرات غیرنفتی نسبت به سال گذشته 19 درصد رشد داشته و به حجم 35 میلیون و 656 هزار تن کالا به ارزش 17 میلیارد و 240 میلیون دلار رسیده است.
در گزارش اداره گمرک آمده است که در فروردین ماه سال 1401، 242 میلیون دلار محصولات صنعتی صادر شده که محصولات پلیمری، شیمیایی و نساجی در صدر صادرات هستند. 10 کالا که بیشترین میزان صادرات را از ابتدای فروردین تا پایان تیر ماه 1401 در ایران به خود اختصاص داده‌اند، عبارتند از: پروپان مایع، متانول، گاز طبیعی مایع شده، اوره، بوتان مایع، پلی اتیلن، قیر نفت، روغن‌های سبک نفتی، شمش آهن، فولاد.
آمار و ارقام منتشرشده نشان می دهد که ارزش تجارت میان ایران و اروپا از ژانویه تا اوت ۲۰۲۲میلادی، ۳۴۴۱میلیون یورو بوده است. که ۱۵درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته (۲۹۹۷میلیون یورو) افزایش داشته است. بیشترین کالای صادراتی از ایران به اروپا مواد شیمیایی و گروه مرتبط است که ۲۳۰میلیون یورو ارزش این گروه کالایی بوده است.
گروه مواد خام غیرخوراکی و غیر سوخت که در ماه گذشته جای گروه مواد غذایی و دام را در صدر کالاهای صادرشده از ایران به آلمان را گرفت نیز بیشترین میزان صادرات به آلمان را دارد؛ ۸۳ میلیون یورو در ۸ ماهه نخست ۲۰۲۲ که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹۱ درصد رشد داشته است (۴۴ میلیون یورو). گروه کالایی مواد غذایی در رتبه بعدی است.
عمده مقاصد صادراتی ایران
در سال‌های اخیر ایران در تلاش است روابط اقتصادی خود با دیگر کشورها را توسعه دهد. براساس آمار ارائه شده از سوی سخنگوی گمرک، 5 مقصد صادراتی مهم کشور در آسیا تا تیر ماه سال 1401، به ترتیب کشورهای چین، عراق، امارات، ترکیه و هند بوده‌اند. آلمان، ایتالیا، اسپانیا، رومانی و بلغارستان اصلی‌ترین مقاصد صادراتی کالاهای ایرانی به اروپا بوده‌اند و بالاترین رشد صادرات ایران نیز به اسلوونی، جمهوری چک و بلژیک اختصاص یافته است.
مهمترین صادرات غیر نفتی ایران
برابرآمار منتشره جهانی مهمترین صادرات غیر نفتی ایران در سال ۲۰۲۰ شامل دسته‌های زیر است.
- پلاستیک
- مواد شیمیایی آلی
- سبزیجات خوراکی، میوه و آجیل خوراکی؛ پوست مرکبات یا خربزه
- آهن و فولاد
- نمک؛ گوگرد؛ خاک و سنگ؛ مواد گچ کاری، آهک و سیمان
- مس، روی و محصولات آنها
- سنگ معدن، سرباره و خاکستر
- کودها
- مواد شیمیایی معدنی؛ ترکیبات آلی یا معدنی فلزات گرانبها، فلزات خاکی کمیاب، . . .
- ماهی، میگو و سایر آبزیان
کالاهای سودآور صادرات غیر نفتی ایران
صادرات برخی کالاها برای صادرکننده از کشور مبدأ به کشور مقصد بسیار سودآور است و شناسایی بازار هدف و بررسی نیازهای آن، به صادرکنندگان و تولیدکنندگان کمک می‌نماید. که سرمایه و توان تولیدی خود را در جای درستی صرف کنند. طی سال‌های اخیر دولت با حمایت از تولید داخل در تلاش است با افزایش و توسعه تولیدات خود، این مهم را محقق سازد. در ادامه به بررسی برخی از سودآورترین کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران میپردازیم.
مواد معدنی و مصالح ساختمانی
ایران به لحاظ ذخائر معدنی و توانایی تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت، جزء برترین و غنی‌ترین کشورهای جهان است. به طوری که بسیاری از معادن مهم و عظیم جهان نظیر معدن مس سرچشمه در ایران قرار دارد. در واقع ایران با حدود ۶۸ نوع ماده معدنی، تنوع فوق العاده‌ای در حوزه معادن دارد. طبق آمار و بررسی‌های انجام شده حدود ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و حدود ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه ، جز ۱۵ قدرت بزرگ معادن جهان است. به همین دلیل صادرات مواد معدنی و مصالح ساختمانی یکی از مهم ترین حوزه‌های صادراتی کشور است.
ایران در زمینه صادرات مواد معدنی و مصالح ساختمانی فعالیت بسیار زیادی دارد و سالانه مقادیر بسیار زیادی سنگ آهن، خاک سرخ، سنگ مس، سنگ مرمر، سنگ روی، سنگ گچ، کرومیت، نمک طعام، سرامیک، شن و ماسه، سیمان، استرانسیوم و آجرهای تزئینی به سرتاسر دنیا به ویژه کشورهای آسیایی و خاورمیانه صادر می کند و درآمد قابل توجهی از آن به دست می آورد. اما مهمترین بازراهای هدف مواد معدنی و مصالح ساختمانی ایران، کدام کشورها هستند؟
در پاسخ میتوان گفت که در حال حاظر چین، عراق، ترکیه، عمان، پاکستان، سوریه، ژاپن، استرالیا، امارات متحده عربی و قطر، بزرگترین مقاصد صادراتی مصالح ساختمانی ایران به شمار میروند. در کنار این کشورها روسیه و کشورهای اروپایی ایتالیا، انگلستان، فرانسه، بلژیک، لهستان، کانادا و حتی کشورهای آمریکای جنوبی نیز از جمله کشورهای متقاضی مصالح ساختمانی ایران به خصوص سنگ ساختمانی ایرانی هستند.
محصولات کشاورزی و دامی
با توجه به پتانسیل بالای ایران در زمینه کشاورزی و دامداری، صادرات محصولات کشاورزی در ایران جایگاه مهمی در اقتصاد ملی دارد. برای صادرات مرکبات، خشکبار و محصولات آبزی و دامی، بازارهای صادراتی مناسبی در منطقه و جهان وجود دارد. که با توجه به ظرفیت‌های فوق‌العاده کشاورزی ایران، فرصتی بی‌نظیر در راستای افزایش درآمدهای ارزی و خلق ثروت برای کشور است. با توجه به داده های اعلام شده از سوی اتاق بازرگانی ایران از مجموع 4.6 میلیارد دلار صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در مدت زمان مورد بررسی حدود 1.1 میلیارد دلار به بخش صادرات و تقریبا 3.5 میلیارد دلار به واردات اختصاص داشته است.
از سوی دیگر روند تجارت محصولات کشاورزی و غذایی نشان می دهد در مقایسه با مدت مشابه سال 1400، ارزش صادرات این محصولات، 13 درصد کاهش و ارزش واردات آنها 3 درصد افزایش یافته است. همچنین سهم صادرات و واردات این محصولات از کل صادرات و واردات کالا طی مدت مذکور به ترتیب 8.3 درصد و 29 درصد بوده است.اما در این میان کدام محصولات بیشترین سهم صادراتی را به خود اختصاص داده‌اند؟
براساس آمار اعلام شده از سوی اتاق بازرگانی ایران مهمترین کالای صادراتی و وارداتی در سه ماهه نخست 1401 ،به ترتیب «هندوانه تازه» و «ذرت دامی» بوده است که تقریبا 12 درصد از ارزش صادرات و حدود 18 درصد از ارزش واردات محصولات کشاورزی و غذایی را به خود اختصاص داده اند.
به طور کلی در میان تنوع بالای محصولات کشاورزی و دامی ایران محصولات زیر از بیشترین تقاضا و حجم صادراتی این حوزه برخوردارند. و دارای بیشترین سودآوری برای تولیدکنندگان این صنعت هستند. مرکبات به ویژه پرتقال، کشمش، صیفی جات نظیر سیب‌زمینی، بادمجان و گوجه فرنگی، انواع سبزیجات نظیر کلم و هویج، انواع میوه‌های تازه و خشک نظیر کیوی، هندوانه، خرما، انگو و انار، همچنین کالاهای خاصی نظیر عسل، زعفران، پسته، انجیر و زیتون، از جمله مهمترین محصولات صادراتی حوزه کشاورزی ایران هستند.
از میان محصولات فوق، پسته، خرما، پوست و زعفران ایرانی از محبوبیت فراوانی برخوردار هستند، بنابراین سود فراوانی را نصیب ایران می کنند.سایر فرآورده های کشاورزی صادراتی عبارتند از : توتون، مغزهای روغنی نظیر تخمه آفتاب‌گردان، گندم، جو و یونجه، گیاهان دارویی، گردو و بادام، زرشک، گلاب.
در حوزه محصولات دامی نیز انواع گوشت گاو و گوساله، گوشت طیور نظیر مرغ، ماهی، میگو و خاویار، از مهمترین و سودآورترین صادرات محصولات دامی ایران به شمار میروند.
کالاهای حوزه صنعت
با توجه به وضعیت جغرافیایی و توان صنعتی و معدنی گسترده کشورمان، ایران به عنوان یکی از تامین کنندگان اصلی مواد اولیه و تجهیزات کشورهای منطقه بخصوص کشورهای همجوار به حساب می اید . ظرفیت تولیدی و صنعتی ایران در حوزه های مختلف هنوز به صورت کامل و بالفعل مورد بهره برداری قرار نگرفته است.
بدون تردید با حمایت دولت و تلاش بخش خصوصی و همچنین آشنایی و با به کارگیری استانداردهای بین المللی در تولید، بسته بندی و تجارت خارجی می توانیم از این توان بالقوه به نحوه احسن استفاده نموده و ارزآوری مناسبی را برای کشور رقم بزنیم. اما میزان تولیدات صنعتی ایران چه اندازه پاسخگوی نیاز صادرات است؟ نکته جالبی که در این رابطه میتوان گفت طبق آمار میزان صادرات کالاهای حوزه صنعت در سال ۱۳۹۹ با رشد ۱۲ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ به وزن ۳ میلیون و ۵۴۹ هزار تن رسید.
اما میزان ارزش این کالاها به ۳ میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. به طورکلی با ایجاد تسهیلات مناسب جهت جذب سرمایه داخلی و خارجی، میتوان به توسعه صادرات و ارزآوری این صنعت کمک کرد. در حال حاضر مهمترین کالاهای صنعتی صادراتی به شرح زیر است:
۱ . خودرو و نیرو محرکه
۲ . محصولات پلیمری
۳ . نساجی، پوشاک و کفش
۴ . ماشین‌سازی و تجهیزات
۵ . لوازم خانگی
۶ . صنایع برق و الکترونیک
۷ . کالاهای صنعت داروسازی کشور
۸ . محصولات سلولزی
۹ . کالاهای صنعت فناوری و آی تی
۱۰ . کالاهای صنعت چوب نظیر مبلمان
کالاهای سنتی و صنایع دستی
از محصولات صادراتی که در دسته کالاهای سنتی و صنایع دستی قرار می گیرند. و از مهمترین صادرات ایران می باشند می توان به فرش دستی، انواع گلیم، مسگری، گلابتون، سفالگری، قلمکاری و … اشاره کرد.
در این بخش فرش دستی ایرانی بیشترین رقم صادرات را به خود اختصاص داده است. از جمله کشورهایی که فرش ایرانی وارد می کنند عبارتند از آمریکا، آلمان، ایتالیا، امارات، لبنان، سوئیس، فرانسه، ژاپن، انگلستان و …لازم به ذکر است. ایران در این زمینه توانسته ۲۷۳ نشان یونسکو دریافت کند که از جمله آنها می توان کلاه نمدی، سراجی سنتی، دولچه دوزی، پارچه بافی، حوله بافی، مسگری، گلابتون سازی، قلمکاری، نساجی سنتی، عبا بافی، گلیم و … را نام برد.
حدود ۴۶۰ رشته در زمینه صنایع دستی در جهان وجود دارد که حدود ۳۷۰ رشته از آن در ایران وجود دارد. بنابراین می توان گفت ایران در زمینه صادرات صنایع دستی از پتانسیل فراوانی برخوردار است که می تواند با برنامه ریزی دقیق میزان صادرات آن را افزایش دهد.
راهکار توسعه صادرات
صادرات کالا و خدمات و سرمایه گذاری در بازارهای بین المللی ضمن ارزآوری ملی سبب حفظ موقعیت تجاری و رقابت در بازارهای جهانی برای شرکت ها میشود. حال این سوال مطرح میشود، راهکار توسعه صادرات چیست؟ فرآیند توسعه صادرات از مهندسی محصول تا اخذ مدارک موردنیاز صادرات، بازاریابی صادراتی، امورگمرکی و حمل و نقل بین‌الملل، مراحل بسیار تخصصی دارد. به همین دلیل با استفاده از دانش و تجربه متخصصین حوزه صادرات می‌توانید در مسیر توسعه صادرات خود گام بردارید
شرکت بازرگانی صبا
شرکت بازرگانی صبا با برخورداری از کارشناسان و متخصصین با تجربه و کار آمد، کلیه خدمات اموربازرگانی و تجارت بین‌الملل را با بالاترین کیفیت ارائه میکند. اگر شما هم قصد صادرات کالا را دارید و نیاز به اطلاعات بیشتری در این حوزه دارید، با کارشناسان شرکت بازرگانی صبا تماس حاصل فرمائید .
در همین راستا بهتر است با مهمترین خدمات شرکت صبا درحوزه صادرات آشنا شوید:
۱ . بازاریابی صادراتی
۲ . مهندسی محصول
۳ . بیمه بین‌الملل
۴ . حمل و نقل بین‌الملل
۵ . امور گمرکی و کنترل کیفی صادرات
جهت کسب اطلاعات بیشتر با saba complex در ارتباط باشید.